Op vrijdag 5 april brachten 35 ULI leden en geïnteresseerde niet-leden een bezoek aan de transformatie- en innovatiestad Eindhoven.

Op StrijpS deed Peter Kentie, directeur van Eindhoven365, in een meeslepend betoog uit de doeken hoe Eindhoven het heeft gebracht tot een van de meest innovatieve steden van Europa.

Eindhoven365 heeft een belangrijke rol gespeeld in het zichtbaar maken van de kwaliteiten van de stad. Via een digitaal panel is bewoners gevraagd om hun mening over het profiel van de stad, en juist dát is verwerkt in de city branding. Een van de belangrijkste uitgangspunten daarbij is dat deze regio’s “maakt fysieke dingen” stelde Kentie. Het belang daarvan is wereldwijd enorm. “Als Eindhoven stopt, stopt Silicon Valley”.

Uitermate belangrijk voor de innovatie die plaatsvindt in Eindhoven is het ‘open source’-principe. Samenwerking en leren van elkaar gaat boven alles. ‘Openheid’ is het toverwoord. Het is verweven in alles wat er gebeurd in de stad: de technische opleidingen en bedrijven in de stad vormen geen gesloten wereld, maar werken juist zoveel mogelijk samen. Bedrijven, kennisinstellingen en overheid zoeken elkaar actief op in de tripple helix samenwerking, die in Eindhoven optimaal functioneert. Dát is de reden dat Eindhoven veerkracht heeft kunnen tonen en zich heeft kunnen transformeren nadat Philips en DAF niet langer de kar konden trekken.

De merkformule van Eindhoven? ‘Onconventioneel x samenwerken = energie’. “We doen alles met een glimlach”, gaf Kentie aan. Humor en anders denken vormen de basis van de citymarketing. Het merkteken, het logo van de stad bestaat uit drie ‘waves’ die staan voor die energie.

Alwin Beernink, directeur Park Strijp Beheer, vertelde over de ontwikkeling van StrijpS als nieuw werk-/woongebied. Gebouwd als werkterrein voor Philips is het gebied sinds 2002 in handen van Park Strijp Beheer. De economische opgave is om dit deel van de stad te doen slagen als hoog stedelijk woonmilieu – zo dringend nodig voor de arbeidskrachten die worden aangetrokken door de tech-industrie – en bruisende creatieve hotspot. In 2030 moet StrijpS afgerond zijn, dan is er zo’n 1,2 miljard geïnvesteerd, zijn er meer dan 1000 bedrijven gevestigd en meer dan 4000 woningen gerealiseerd. Nu trekt het gebied al meer dan 3 miljoen bezoekers per jaar.

 “It is not the strongest of the species that survives, nor the most intelligent that survives. It is the one that is most adaptable to change.” Deze quote van Charles Darwin is de onderlegger voor het succes van StrijpS. Het faciliteren van groei volgens het roltrapmodel is de kern van het beleid. In het gebied moet ruimte zijn voor jongeren om door te groeien in de woon carrière, en voor start ups om aan schaapvergroting te werken.

StrijpS wil zich profileren als ‘small village’ met grootstedelijke kwaliteit, om mensen te behouden, te huisvesten en te vermaken. Een bruisende woon- en werkomgeving is daarbij onmisbaar.

Publiek Private Samenwerking door de crisis heen

De Publiek Private Samenwerking van de Gemeente Eindhoven en Volker Wessels heeft de crisis doorstaan. Strijps S Beheer, gericht op grondexploitatie, heeft in een vroegtijdig stadium afzonderlijke kavels doorgezet naar andere partners en ontwikkelaars, waardoor de ontwikkelgroep uiteindelijk veel grotere was dan de twee partijen in de beheerorganisatie. Corporatie Trudo is hierin een heel belangrijke partner geweest, omdat zij een groot deel van het meer maatschappelijke programma heeft gerealiseerd en exploiteert – en ook in staat is geweest te experimenteren.

Grote uitdaging naar de toekomst – als Strijp S na 2030 ‘af’ is – is hoe de maatschappelijk programmering en beheer en gebruik openbaar gebied georganiseerd en gegarandeerd kan worden. Beernint zoekt nog naar een manier om te zorgen dat “in de toekomst het ‘zoet’ (de rendabele functies) en het ‘zuur’ (essentiële maatschappelijke of meer experimentele invullingen) goed verdeeld blijft”, om StrijpS aantrekkelijk te houden.

Open Innovatie op de High-Tech Campus

Op de High Tech Campus troffen we Cees Admiraal, directeur Business Development van de HTC. Hij vertelde ons hoe de Campus zich als ecosysteem ontwikkeld heeft van gesloten naar open innovatie; dat wat HTC zo uniek en succesvol maakt. Open innovatie levert op HTC de perfecte mix tussen internationals en start ups; beide hebben groot voordeel aan elkaar.

Onder de aanwezigen zijn ideeën over hoe dit open klimaat nog verder uitgebouwd zou kunnen worden. De gebouwen zelf zouden meer geopend kunnen worden naar de omgeving. Op de Campus wordt niet gewoond. Er wordt veel georganiseerd om mensen tot ontmoetingen te brengen, maar een echt informele cultuur is er niet. De vraag was dan ook in hoeverre dat onontbeerlijk is voor de sfeer die open innovatie mogelijk maakt.

Een nieuwe laag in Eindhoven

Kristina Knauf, architect van MVRDV, verving de zieke Winy Maas uitstekend.

Haar uitgebreide presentatie liet zien wat de zwaartepunten zijn van de ideeën voor de stad: verdichten tot een vergelijkbaar niveau als grote Europese steden, veel groen, waarbij het landschap van buiten de stad naar binnen getrokken wordt en iconische gebouwen die de stads innovatieve karakter zichtbaar maken. Programmatische aspecten zoals activatie van het dakenlandschap worden daar aan toegevoegd. Eigenlijk kun je stellen dat de bestaande stad in het plan van MVRDV drager is voor een nieuwe laag die een echt andere stad tot stand brengt.

De hamvraag die we vervolgens voorlegden aan Ronald Rijnen, strategisch adviseur Stadsontwikkeling, was hoe deze vergaande ideeën om te zetten zijn naar verwezenlijking. Rijnen gaf aan dat het feit dat er drie supervisors door de gemeente zijn aangesteld voor drie aansluitende gebieden (Centrum, Spoorzone en Emmasingelkwadrant) een risico met zich meebrengt dat het leidt tot visuele versnippering.

We sluiten af met de vraag hoe het meest extreme voorstel van MVRDV voor de transformatie van de binnenstad – de Catharinakerk enorm verhogen door haar op een soort Toren van Babel te zetten – is gevallen onder de bewoners. Vreemd genoeg was er weinig bezwaar tegen en zag men het wel als een ‘typisch Eindhovens’ plan.